Thị trường Fintech Việt Nam thiếu đồng đều trong cơ cấu ngành 2025

Dưới đây là phân tích chi tiết về: những khía cạnh cho thấy sự thiếu cân đối — và các hệ quả / thách thức đi kèm.

Những dấu hiệu “không đồng đều” trong cấu trúc fintech Việt Nam

• Dịch vụ thanh toán chiếm áp đảo
  Theo một báo cáo gần đây, “digital payments” — thanh toán điện tử — chiếm tới ≈ 76.6% thị phần của thị trường fintech Việt Nam năm 2024.
  Trong khi đó, các mảng khác — như bảo hiểm số (insurtech), cho vay, quản lý tài sản, ngân hàng số… — chỉ chiếm phần nhỏ hơn nhiều.
  Điều này cho thấy: fintech tại Việt Nam đang bị “dồn” quá nhiều vào thanh toán / ví / chuyển tiền — còn những lĩnh vực khác vẫn tương đối “mỏng”.

• Số lượng startup và doanh nghiệp fintech không phân bổ đều theo lĩnh vực
  Báo cáo năm 2022 của một đơn vị nghiên cứu cho thấy: trong khoảng 260+ công ty fintech ở Việt Nam, có ~ 31.1% công ty làm dịch vụ thanh toán, ~ 14.7% làm P2P Lending, và một tỷ lệ nhỏ hơn cho blockchain / các dịch vụ khác.
  Như vậy, vẫn còn rất ít doanh nghiệp fintech chuyên sâu vào các mảng như bảo hiểm số (insurtech), wealthtech, ngân hàng số — so với thanh toán.

• Tập trung theo địa lý — miền Nam “đỡ” hơn, các vùng khác “đuối”
  Theo dự báo, miền Nam Việt Nam đang chiếm thị phần lớn nhất (năm 2024 ~ 48.5%) trong fintech cả nước.
  Trong khi đó, các khu vực khác — miền Trung, miền Bắc — có tốc độ phát triển thấp hơn, và fintech ở các vùng này có thể bị hạn chế hơn về hạ tầng, tiếp cận, người dùng.

• Ưu tiên khách hàng cá nhân, còn doanh nghiệp & SME chưa thật tương xứng
  Một báo cáo phân bố theo “end‑user” cho thấy: năm 2024, phần lớn thị phần fintech nhắm vào người dùng cá nhân (retail) (~ 63.7%).
  Mặc dù có dự báo doanh nghiệp (business users / SMEs) sẽ có mức tăng trưởng cao nhất trong giai đoạn tới, nhưng thực tế hiện tại vẫn nghiêng mạnh về người tiêu dùng cá nhân.

Hệ quả & Thách thức từ cấu trúc “méo mó”

Sự mất cân đối này dẫn tới một số vấn đề:

• Rủi ro dư thừa tính cạnh tranh trong mảng thanh toán — nhưng bỏ ngỏ các mảng khác: Khi quá nhiều doanh nghiệp cùng “đua” vào thanh toán, dễ dẫn đến bão hòa, lợi nhuận thấp, cạnh tranh khốc liệt. Trong khi đó mảng như insurtech, wealthtech, ngân hàng số hay tài chính doanh nghiệp lại thiếu “cú hích”, thiếu đầu tư, thiếu phát triển.

• Tính toàn diện (financial inclusion) chưa cao — đặc biệt cho doanh nghiệp nhỏ, dân vùng sâu vùng xa: Do fintech chủ yếu tập trung ở khu vực giàu (miền Nam, đô thị), cùng ưu tiên khách hàng cá nhân, nên SMEs, dân ở vùng nông thôn/miền núi/miền Trung có thể bị bỏ lại phía sau. Điều này làm giảm khả năng fintech góp phần thu hẹp khoảng cách tài chính trong xã hội.

• Thiếu đa dạng dịch vụ — người dùng hạn chế lựa chọn: Khi fintech chủ yếu cung cấp thanh toán và rất ít dịch vụ bổ sung như bảo hiểm, đầu tư, quản lý tài sản, thì người dùng khó có lựa chọn toàn diện; dễ phụ thuộc vào vài nền tảng/ứng dụng chính.

• Rủi ro chính sách & ổn định — nếu fintech “bóp” quá hẹp vào mảng thanh toán, nền tảng có thể dễ bị ảnh hưởng bởi thay đổi khung pháp lý, quy định thanh toán, bảo mật…

Vì sao xảy ra tình trạng “thiếu đồng đều”?

Một số nguyên nhân đáng chú ý:

• Dân số trẻ, thói quen dùng smartphone & thanh toán điện tử: Việt Nam có tỉ lệ dùng smartphone và internet rất cao, nên việc dùng ví điện tử, QR‑code, thanh toán số thuận tiện dễ hấp dẫn hơn. Đây là nhân tố thúc đẩy mảng thanh toán bùng nổ.

• Rào cản từ pháp lý, vận hành, thâm nhập thị trường ở các mảng fintech phức tạp hơn: Các mảng như bảo hiểm số, đầu tư, tín dụng hay ngân hàng số yêu cầu quy định, quản lý chặt hơn, rủi ro cao hơn — nên cả nhà đầu tư lẫn startup có xu hướng “né” để vào mảng thanh toán đơn giản hơn.

• Miễn phí, dễ dàng phát triển ví/ thanh toán hơn các dịch vụ tài chính truyền thống: Việc phát triển một ví điện tử hoặc ứng dụng thanh toán dễ hơn so với xây dựng giải pháp cho vay, bảo hiểm, ngân hàng số – cả về công nghệ, quy định, vận hành.

• Thói quen và nhu cầu người dùng hiện tại: Người dùng cá nhân — đặc biệt tại đô thị — có nhu cầu lớn cho thanh toán, mua sắm, chuyển tiền nhanh; nhu cầu về bảo hiểm số, đầu tư, tài chính doanh nghiệp… vẫn còn hạn chế, nên doanh nghiệp fintech theo đó không tập trung vào những mảng này.